เตือนก่อนกิน “ผักข้างทาง” พืชจากแดนไกลที่คนไทยคุ้นเคย กินถูกเป็นยา กินผิดเป็นภัย

เตือนก่อนกิน กระถิน “ผักข้างทาง” พืชจากแดนไกลที่คนไทยคุ้นเคย จนคิดว่าเป็นผักท้องถิ่น กินถูกเป็นยา กินผิดเป็นภัย

หลายคนคุ้นเคยกับ “กระถิน” ในจานอาหารไทย ไม่ว่าจะกินกับน้ำพริก ยำหอยนางรม หรือโรยหน้าในส้มตำ แต่รู้หรือไม่ว่า ไม่ใช่พืชพื้นเมืองของไทย!?   ผักริมรั้วมากคุณค่า แต่ไม่ได้มีถิ่นกำเนิดในไทยมีการนำเข้ามาปลูกในประเทศไทยตั้งแต่สมัยสุโขทัย เนื่องจากต้น เป็นพืชที่ขยายพันธุ์ได้ง่ายจึงพบได้ทั่วไป ปรากฏอยู่ในวรรณคดีไทยมาตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น เช่น รามเกียรติ์, อุณรุท, และ ดาหลัง บ่งบอกถึงความคุ้นเคยและนิยมของพืชชนิดนี้ในวิถีชีวิตคนไทยมายาวนาน โดยต้นกำเนิดของ นั้นอยู่ห่างไกลจากเมืองไทยมาก นั่นคือ แถบอเมริกากลางและหมู่เกาะในมหาสมุทรแปซิฟิก หลักฐานทางพฤกษศาสตร์ระบุว่า   (ชื่อวิทยาศาสตร์ Leucaena leucocephala) มีถิ่นกำเนิดในเม็กซิโก กัวเตมาลา ฮอนดูรัส และประเทศแถบอเมริกากลาง ก่อนจะถูกชาวสเปนนำไปยังฟิลิปปินส์และแพร่กระจายมาสู่ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทย

กระถินยักษ์

 เป็นพืชชนิดเดียวกัน (Leucaena leucocephala) มีความแตกต่างกันเพียงระดับสายพันธุ์ปลูกเท่านั้น ทั่วโลกมีมากกว่า 100 สายพันธุ์ ปัจจุบันกระ ถินสายพันธุ์ต่างๆ กระจายพันธุ์ได้เองตามธรรมชาติ พบในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อนทั่วโลก ขึ้นปะปนกันจนยากต่อการแยกสายพันธุ์ พันธุ์กระ ถินแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่

1. กระ ถินบ้าน หรือเรียกว่า พันธุ์อะคาพัลโค มีลักษณะเป็นไม้พุ่ม สูงประมาณ 3-5 เมตร ลำต้นเล็ก แตกกิ่งต่ำ และออกดอกเร็วตั้งแต่อายุ 4-6 เดือน ออกดอกตลอดทั้งปี ฝักมีขนาดค่อนข้างเล็กและสั้น ติดฝักและเมล็ดจำนวนน้อยและโตช้ากว่ากระ ถินยักษ์ จึงเป็นวัชพืชที่ไม่รุนแรงต่อระบบนิเวศป่าไม้มากเท่ากับกระ ถินยักษ์ ถูกนำเข้ามาผ่านประเทศฟิลิปปินส์ตั้งแต่สมัยอยุธยา ประมาณ 400 ปีมาแล้ว นิยมปลูกไว้กินยอด

2. กระ ถินยักษ์มี 2 สายพันธุ์หลัก คือ พันธุ์ซัลวาดอร์ และ พันธุ์เปรู เป็น ที่มีการผสมข้ามสายพันธุ์กันตามธรรมชาติ และพัฒนาสายพันธุ์ต่อมาจนได้พันธุ์ปลูกอีกนับ 100 สายพันธุ์ มีลำต้นสูงใหญ่ทนต่อสภาพแวดล้อมและโรคแมลงได้ดี เป็นไม้ต้นสูง 15-20 เมตร ลำต้นเดี่ยว-แตกกิ่งต่ำ โตเร็ว ขนาดใบย่อยและฝักใหญ่และยาวกว่า บ้าน ติดฝักดก ออกดอกนานๆ ครั้ง ยอดกินได้แต่รสชาติขมอมฝาดและมีกลิ่นฉุนมากกว่ากระ ถินบ้าน กระ ถินยักษ์ทั้ง 2 สายพันธุ์ ถูกนำเข้ามาในไทยประมาณ 50 ปีมาแล้ว ส่วนใหญ่มาจากเกาะฮาวาย ประเทศสหรัฐอเมริกา และออสเตรเลีย โดยใช้เป็นพืชอาหารสัตว์ ปรับปรุงดิน และปลูกฟื้นฟูป่า

ส่วนต่างๆ 

1. เมล็ด เมล็ดของต้นกระ ถินถือเป็นยาชั้นดี โดยอุดมไปด้วยฟอสฟอรัสสูงทำให้เสริมสร้างกระดูกได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ ยังช่วยรักษาอาการนอนไม่หลับ ช่วยขับลมในลำไส้เป็นยารักษาระบบทางเดินอาหาร เมล็ดแก่ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด
2. ดอก ดอกกระ ถินมีรสมันช่วยบำรุงตับ และช่วยแก้โรคเกล็ดกระดี่ขึ้นตาได้
3. ฝัก ช่วยแก้อาการท้องร่วง ฝักอ่อนยังสามารถช่วยแก้อาการกระหายน้ำ และช่วยให้เจริญอาหารได้ดีมากยิ่งขึ้น อีกทั้งยังสามารถใช้บำรุงหัวใจได้อีกด้วย
4. ยอดอ่อน ยอดอ่อนของ มีระดับฟอสฟอรัสสูงเช่นเดียวกันกับเมล็ดจึงช่วยเสริมสร้างและบำรุงกระดูก ภายในยอดอ่อนก็ยังมีวิตามินเอช่วยบำรุงสายตา นอกจากนี้ยังสามารถช่วยให้เจริญอาหารยิ่งขึ้น
5. ใบ ใบ นั้นมีเบต้า-แคโรทีนอยู่มาก จึงช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระ ยับยั้งการเกิดโรคมะเร็งได้ และช่วยบำรุงสายตา นอกจากนี้ใบและเมล็ดช่วยแก้โรคเบาหวาน ความดันโลหิต และช่วยแก้โรคท้องร่วง

สรรพคุณ

 เป็นผักพื้นบ้านที่อุดมไปด้วยสารอาหารและสรรพคุณทางยา ยอดอ่อนกระ ถิน 100 กรัม ให้พลังงาน 62 แคลอรี พร้อมไฟเบอร์ วิตามินเอ และแคลเซียมสูง

ประโยชน์เด่น ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดและควบคุมความดัน

• บำรุงสายตาและหัวใจ เพราะอุดมด้วยวิตามินเอ

• มีฟอสฟอรัสสูง เสริมกระดูกให้แข็งแรง

• แก้อาการเบื่ออาหาร นอนไม่หลับ และท้องร่วง

โทษ กินผิดอาจเป็นภัย

แม้จะมีประโยชน์มากมาย แต่ ก็มีข้อควรระวังในการบริโภคเช่นกัน

• มีพิวรีนสูง: ผู้ป่วยโรคเกาต์ควรเลี่ยง เพราะอาจกระตุ้นให้กรดยูริกสะสมในร่างกาย

• สะสมสารซีลีเนียมจากดิน: หากดินมีซีลีเนียมสูง อาจเกิดพิษได้หากบริโภคในปริมาณมากเป็นประจำ

• มีสารลิวซีนีน (Leucenine): พบมากในใบ อาจเป็นอันตรายต่อสัตว์กระเพาะเดี่ยว (เช่น ม้า หรือหมู) แต่ยังไม่มีรายงานผลร้ายแรงในคน svong-1